طبق اعتقاد مذهب امامیه، پیامبران الهى باید معصوم باشند، امّا داستان خطاى حضرت موسى(علیه السلام) که در سوره طه، آیه 121 و سوره قصص آیه 15 و 16، بیان شده است، با عصمت مطلق پیامبران الهى سازگارى ندارد. با توجه به این که ارتکاب قتل عمد از ناحیه پیامبر الهى بوده است و این تعصب و ملى گرایى و نژادپرستى را مى رساند.

لطفاً توضیح دهید.

در زندگى حضرت موسى(علیه السلام) مى خوانیم که وى وارد شهر شد. دو نفر را ـ که یکى از بنى اسراییل و دیگرى از فرعونیان بود ـ دید که به شدت مشغول زد و خورد هستند. آن مرد اسراییلى، موسى(علیه السلام)را به کمک طلبید. موسى نیز به کمک او شتافت و با زدن مشتى بر سینه مرد قبطى، او نقش بر زمین شد و مرُد. در این موقع، وى چنین گفت: (هـذا مِن عَمَلِ الشَّیطـنِ اِنَّهُ عَدُوٌّ مُضِلٌّ مُبین ); این کار شیطان است، چرا که دشمنى گمراه کننده ]و [آشکار است. بعد خود را ظالم بر خویشتن خواند و سپس از خداوند طلب مغفرت کرد و گفت: (رَبِّ اِنّى ظَـلَمتُ نَفسى فَاغفِر لى...) پروردگارا! من بر خویشتن ستم کردم، مرا ببخش... .

حال این جمله ها چگونه با عصمت آن حضرت سازگار است؟!

در پاسخ، با توجه به آیات قرآن، نکاتى قابل ذکر است:

1. حضرت موسى(علیه السلام) مشت خود را به قصد کشتن بر آن فرد نزد، ولى با ضربه آن حضرت، کشته شد، پس قتل غیرعمد بوده و کشته شدن او نیز جایز بود و هیچ گونه تعصب و نژادپرستى در کار نبوده، چون آن مرد قبطى کافر و مشرک بود و کشتن چنین شخصى در وقت مقاتله با مؤمن و دفاع از مظلوم جایز است.

2. درباره جمله (هذا مِنْ عَمَلِ الشَّیْطـنِ) دو احتمال وجود دارد:

الف) لفظ «هذا» اشاره به نزاع دو طرف و کشمکش آن دو، و سرانجامِ عمل مقتول است که بر اثر زورگویى بر یک فرد از بنى اسراییل، مقدمات قتل خود را فراهم آورد و اگر معترض بنى اسراییلى نمى شد، دچار چنین سرنوشتى نمى گشت.

ب) لفظ «هذا» اشاره به خود مقتول باشد زیرا مرد قبطى از افراد فرعون و در واقع از جنود شیطان بود.

درباره نسبت دادن ظلم به خود نیز باید توجه کرد که ورود حضرت موسى(علیه السلام) در آن شرایط و در آن شهر در غیر موقع و موضع خود بود و مفهوم ظلم هم همین است (وَضْعُ شَىْء فى غَیْرِ مَوْضَعِهِ).

امام رضا(علیه السلام) در پاسخ همین سؤال به مأمون فرمود: آن مشت سختى که موسى بر آن دشمن کوبید به فرمان خدا بود، امّا این که گفت: این از عمل شیطان است، اشاره به نبردى بود که میان آن دو نفر واقع شد، نه کارى که خودش انجام داد. پس، کار آنان شیطانى بود و شیطان، دشمن گمراه کننده آشکار و بزرگى است.

مأمون پرسید: پس معناى این جمله که موسى گفت: (قالَ رَبِّ اِنّى ظَـلَمتُ نَفسى فَاغفِر لى... ) چیست؟ امام رضا(علیه السلام)فرمود: حضرت موسى مى گوید: من خودم را جایى قرار دادم که نمى بایست قرار مى دادم، چون وارد این شهر (مصر) شدم، پس خدایا مرا ببخش.