آیا پیامبران دچار سهو و نسیان و خطا مى شوند یا خیر؟ اگر چنین نیست پس مراد از آیه شریفه 286 سوره مبارکه بقره چیست؟

پیامبران الهى از سهو، نسیان، غفلت و خطا منزه هستند، زیرا آنان معصومند; هم از جنبه علمى عصمت دارند و هم از جنبه عملى. عصمت نظیر عدالت نیست ـ که ملکه اى باشد که انسان را از گناه عمدى حفظ کند ـ بلکه عصمت، انسان را از جهل، خطا، سهو، نسیان، مغالطه در اندیشه و تفکّر هم نگه مى دارد; یعنى معصومین(علیهم السلام) هم در بخش علم، مصون از اشتباه فهمى مى باشند و هم در بخش عمل، مصون از کار ناروایند.

در افراد متوسط، عصمت علمى احیاناً از عصمت عملى جداست، امّا هرچه بالاتر رویم، این دو جناح به یک دیگر نزدیک تر مى شوند، تا جایى که متحد مى گردند; نظیر فرشتگان که علمشان عین عمل آنهاست و بالاتر از آنها، نظیر صادر اول و از آن بالاتر، ذات اقدس حق که علمش عین عمل است و همان طور که در ملکه علمى مصون است (مَا یَعْزُبُ عَن رَّبِّکَ مِن مِّثْقَالِ...) و از جهل، خطا، سهو و نسیان و... معصوم است (وَمَا کَانَ رَبُّکَ نَسِیًّا) در مسائل عملى نیز از هر زشتى مصون است; ستم کار نیست: (وَلاَ یَظْـلِمُ رَبُّکَ أَحَدًا) زشت کار نیست: (کُلُّ ذَ لِکَ کَانَ سَیِّـئُهُ عِندَ رَبِّکَ مَکْرُوهًا). زیرا در آن مرحله، علم، عین قدرت و قدرت، عین علم اوست. پس ملکه عصمت، ملکه عملى محض نیست; چنان که ملکه علمى محض نیز نیست و انبیا عموماً(علیهم السلام) و خاتم الانبیاء(صلى الله علیه وآله)خصوصاً، هم در بخش علم معصومند و هم در بخش عمل، چون هم قول آنها و گفته شان حجت حق است و هم کار و رفتارشان در راهنمایى خلق خدا به سوى حق و هدفِ اعلى حجت است.

حال که پیامبر معصوم است پس چرا مى گوید: (رَبَّنَا لاَ تُؤَاخِذْنَآ إِن نَّسِینَآ أَوْ أَخْطَأْنَا) یعنى چرا رسول اکرم(صلى الله علیه وآله) با آن که مقام عصمت داشت، درخواست مصونیت از خطا و نسیان مى کرد؟ پاسخش این است که، عصمتِ ایشان ذاتى نیست، بلکه به عصمت خداوند متعال معصوم هستند، پس صحیح است که از خداوند متعال مصونیتى را درخواست کند که از ناحیه خود، ضمانتى نسبت به آن ندارد و خود را در این درخواست، هم آواز مؤمنان سازد.